Rząd pracuje nad nowym świadczeniem dla osób starszych – bonem senioralnym, który ma zapewnić wsparcie w codziennej opiece nad seniorami po 75. roku życia. Miesięczna wartość bonu może wynieść nawet 2 150 zł, a środki te mają pozwolić na sfinansowanie usług opiekuńczych w domu seniora. Choć projekt ma poprawić dostęp do opieki długoterminowej, jego obecny kształt budzi poważne zastrzeżenia – zwłaszcza ze strony Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Według resortu, nowe rozwiązanie… może pogłębiać wykluczenie społeczne.

Poniżej wyjaśniamy, komu ma przysługiwać bon senioralny, jak działa, jakie są jego ograniczenia oraz kiedy można spodziewać się wejścia ustawy w życie.

Czym jest bon senioralny?

Bon senioralny to nowa forma wsparcia dla osób w tzw. późnej starości – od 75. roku życia – które mają trudności z wykonywaniem podstawowych czynności codziennego życia. Zgodnie z założeniami projektu, świadczenie ma:

• ułatwić rodzinom godzenie pracy zawodowej z opieką nad starszymi bliskimi,
• poprawić dostęp do usług opiekuńczych,
• odciążyć finansowo osoby, które ponoszą wysokie koszty prywatnej opieki.

Bon będzie miał formę usługi, a nie gotówki – środki będzie można wykorzystać wyłącznie na określoną liczbę godzin pomocy opiekuna.

Kto będzie mógł otrzymać bon senioralny?

Aby senior mógł skorzystać z bonu, musi łącznie spełnić kilka warunków:

• Warunki dotyczące seniora

✔ ukończone 75 lat
✔ niezaspokojone potrzeby w zakresie podstawowych czynności życia codziennego
✔ dochód nie wyższy niż 3 410 zł miesięcznie
✔ mieszkając w Polsce – bez względu na obywatelstwo

Najbardziej kontrowersyjny warunek

Bon przysługiwać ma wyłącznie seniorom, którzy posiadają aktywnego zawodowo małżonka lub zstępnego (dziecko albo wnuka) spełniającego określone kryteria dotyczące formy zatrudnienia i wysokości dochodów.

Z tego powodu bonu nie otrzymają osoby samotne, które nie mają rodziny lub których bliscy nie pracują zgodnie z wymaganiami ustawy.
To właśnie ten zapis minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz określiła jako wykluczający samotnych seniorów, mimo że to oni często najbardziej potrzebują wsparcia.

Ile wyniesie bon senioralny?

Wysokość bonu zależeć będzie od:

• wieku seniora,
• liczby punktów uzyskanych w ocenie potrzeb,
• liczby godzin pomocy przyznanych w miesiącu.

Senior, który uzyska maksymalną liczbę punktów i ma co najmniej 85 lat, może liczyć na:

➡ nawet 2 150 zł miesięcznie (50 godzin usług wsparcia)

Dla osób młodszych (75–79 lat) minimalna wartość bonu zaczyna się od ok. 300 zł, a liczba godzin wynosi od 5 do 7 miesięcznie.

Środki z bonu:

• nie będą wypłacane w gotówce,
• nie przechodzą na kolejny miesiąc,
• mogą zostać przesunięte wyłącznie, gdy niewykorzystanie wynika z tzw. siły wyższej.

Jakie usługi obejmuje bon?

W ramach bonu senior będzie mógł uzyskać wsparcie w zakresie:

• codziennych czynności (np. przygotowanie posiłków, sprzątanie, zakupy),
• higieny i pielęgnacji,
• korzystania ze świadczeń zdrowotnych,
• aktywizacji (ruchowej, intelektualnej),
• podtrzymywania kontaktów społecznych.

To usługi, które mają odciążyć rodzinę i pomóc seniorom dłużej mieszkać w domu.

Kto nie skorzysta z bonu senioralnego?

Świadczenie nie obejmie seniorów, którzy:

• korzystają z całodobowej opieki instytucjonalnej (np. DPS, ZOL),
• są beneficjentami świadczenia wspierającego,
• korzystają z usług opiekuńczych finansowanych z pomocy społecznej (poza wyjątkami jednorazowymi),
• mają opiekuna pobierającego:
  ❌ świadczenie pielęgnacyjne
  ❌ specjalny zasiłek opiekuńczy
  ❌ zasiłek dla opiekuna.

Dlaczego projekt budzi sprzeciw?

Największe zastrzeżenie dotyczy wspomnianego kryterium posiadania aktywnego zawodowo małżonka lub zstępnego. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej alarmuje, że:

• samotni seniorzy zostaną całkowicie pozbawieni prawa do bonu,
• rządowy projekt stoi w sprzeczności z rekomendacjami UE dotyczącymi przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu,
• osoby bez wsparcia rodziny będą zależne wyłącznie od pomocy społecznej, której jakość i dostępność zależy od możliwości finansowych gminy.

Resort postuluje, aby senior samotny mógł wskazać inną osobę, która złoży wniosek – np. wnuczka w dalszej linii, sąsiada lub inną osobę bliską.

Dlaczego bon jest potrzebny? Eksperci ostrzegają: brakuje opiekunów

Według Polskiego Stowarzyszenia Opieki Domowej:

• już teraz 500 tys. osób w Polsce wymaga opieki długoterminowej,
• brakuje ok. 20 tys. opiekunów,
• liczba seniorów będzie gwałtownie rosła – do 11,9 mln w 2060 r.,
• bez interwencji państwa usługi opiekuńcze mogą przechodzić do szarej strefy.

Autorzy projektu przewidują, że do 2035 r. potrzeba będzie nawet 100 tys. opiekunów, aby zapewnić prawidłową realizację bonów.

Kiedy bon senioralny ma wejść w życie?

Planowany termin rozpoczęcia działania świadczenia to 1 stycznia 2026 roku.

Terminy składania wniosków:

• 2026 r.: 1–30 września
• 2027 i 2028 r.: 1 lutego – 31 marca

Projekt utknął jednak na etapie Stałego Komitetu Rady Ministrów. Mimo zapowiedzi, nie został rozpatrzony w planowanym terminie (5 listopada 2025 r.).

Jeśli rząd zaakceptuje projekt, trafi on do Sejmu, a następnie do Senatu i Prezydenta. Dopiero wtedy poznamy ostateczny kształt świadczenia – w tym to, czy do bonu zostaną dopuszczeni również samotni seniorzy.

Na razie eksperci podkreślają, że bon senioralny może być realnym wsparciem dla rodzin, ale tylko jeśli:

• zostanie rozszerzony na osoby żyjące samotnie,
• zostanie zabezpieczony odpowiedni personel opiekuńczy,
• zasady będą przejrzyste i dostępne dla wszystkich, którzy realnie potrzebują pomocy.