Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności daje dostęp do wielu ulg, świadczeń i form wsparcia – zarówno w obszarze podatków, transportu, rehabilitacji, jak i zatrudnienia. W 2025 r. zasady te poddawane są rewizji i czasem zmieniają się kwoty czy warunki. W tym artykule przybliżam, co w 2025 roku przysługuje osobom z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności – jakie ulgi można stosować, jakie świadczenia uzyskać i jakie formalności trzeba spełnić.

Ustawowa podstawa orzeczenia i definicje

Zanim przejdziemy do szczegółów – kilka kluczowych pojęć:

• Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (w tym umiarkowanym) wydaje Powiatowy/Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (PZON) – na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz ustawy o orzekaniu o niepełnosprawności.
• Nie jest to tożsame z orzeczeniem o niezdolności do pracy (wydawanym przez ZUS lub KRUS). Orzeczenie w systemie PZON koncentruje się na uprawnieniach społecznych, ulgach i pomocy w funkcjonowaniu.
• Umiarkowany stopień to środek pomiędzy lekkim a znacznym – osoby, których ograniczenia nie są skrajne, ale istotne.

Dopiero od momentu posiadania ważnego orzeczenia można ubiegać się o określone świadczenia i ulgi.

Ulgi transportowe i komunikacyjne

Jedną z pierwszych ulg, z których osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności często korzystają, są zniżki na przejazdy – choć zakres i wysokość różnią się lokalnie.

Przejazdy państwowe i międzywojewódzkie

W komunikacji kolejowej i autobusowej często stosuje się 37% ulgi dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Z kolei osoby z orzeczeniem znacznym mogą mieć prawo do wyższych ulg (np. 78%) – ale to już inna kategoria.

Komunikacja lokalna

• W miastach i gminach – zniżki w komunikacji miejskiej – ich zakres zależy od lokalnych uchwał. Może to być np. 50 % zniżki lub darmowe przejazdy dla osoby z orzeczeniem.
• Warto sprawdzić regulaminy transportu miejskiego czy MPK, ponieważ niektóre samorządy oferują pełne ulgi lokalne dla osób niepełnosprawnych.

Karta parkingowa

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą ubiegać się o kartę parkingową, jeśli spełnione są dodatkowe warunki – np. ograniczona zdolność do samodzielnego poruszania się lub przyczyna niepełnosprawności oznaczona odpowiednim kodem (np. narządu ruchu, wzroku, neurologiczne).

Karta parkingowa uprawnia do parkowania w wyznaczonych miejscach dla osób z niepełnosprawnościami i pewnych zwolnień z opłat.

Ulgi podatkowe i koszty uzyskania przychodu

Posiadanie orzeczenia umiarkowanego stopnia umożliwia korzystanie z ulg podatkowych, zwłaszcza w PIT.

Ulga rehabilitacyjna

• W rozliczeniu PIT można odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych (np. sprzęt rehabilitacyjny, koszty dojazdu na leczenie).
• Warunkiem jest to, by osoba ponosząca wydatek była osobą niepełnosprawną lub osobą, na której utrzymaniu pozostaje osoba niepełnosprawna.
• Limit dochodów osoby niepełnosprawnej może warunkować możliwość skorzystania.

Inne ulgi podatkowe

Ulgi w podatku dochodowym mogą dotyczyć także: odliczeń na zakup sprzętu czy urządzeń ułatwiających funkcjonowanie.

Często możliwe jest obniżenie podstawy opodatkowania poprzez uwzględnienie tych kosztów.

Świadczenia z pomocy społecznej i inne formy wsparcia

Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności otwiera drogę do wielu świadczeń i pomocy społecznej.

Zasiłek pielęgnacyjny

W 2025 r. zasiłek pielęgnacyjny wynosi 215,84 zł miesięcznie. Przysługuje m.in. osobom powyżej 16. roku życia legitymującym się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu. Po ukończeniu 75. roku życia również – niezależnie od stopnia niepełnosprawności – można mieć prawo do zasiłku pielęgnacyjnego.

Zasiłek stały (pomoc społeczna)

• Osoby, które są niezdolne do pracy z powodu wieku lub całkowitej niezdolności, mogą uzyskać zasiłek stały.
• Od 1 stycznia 2025 r. kryteria dochodowe:
   • 1 010 zł – dla osoby samotnej,
   • 823 zł – dla osoby w rodzinie.
• Maksymalna wysokość zasiłku stałego wynosi 1 229 zł.
• Zasiłek stały nie przysługuje osobom uprawnionym do renty socjalnej.

Świadczenie wspierające

To nowe świadczenie, przyznawane osobom dorosłym z niepełnosprawnością, które zostały zakwalifikowane do poziomu potrzeby wsparcia na określonym pułapie punktowym (np. od 70 do 100 pkt).

Wysokość świadczenia może się wahać – przykładowo od 713 zł do wyższych kwot, zależnie od sytuacji.

Dofinansowania z PFRON i pomoc dla pracodawców

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą korzystać także z mechanizmów wsparcia związanych z zatrudnieniem.

Dofinansowanie do wynagrodzeń

W 2025 r. dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wynosi 1 550 zł miesięcznie.

W przypadku gdy osoba ma schorzenia szczególne (np. choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe, epilepsja, zaburzenia rozwojowe, czy niewidomych), kwota dofinansowania wzrasta – przykładowo o dodatkowe 1 035 zł, co łącznie daje wyższą kwotę wsparcia.

Inne formy wsparcia PFRON

Wymieńmy inne formy wsparcia:

• Dofinansowania do sprzętu rehabilitacyjnego, likwidacji barier architektonicznych lub technicznych, do pomocy wspomagającej codzienne funkcjonowanie.
• Programy celowe dla osób z umiarkowanym stopniem, np. dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych.
• Pomoc w zatrudnieniu, szkoleniach, bonach dla osób niepełnosprawnych w kontekście rynku pracy.

Ograniczenia i warunki – na co zwrócić uwagę

Nie wszystkie ulgi i świadczenia przysługują automatycznie – wiele z nich ma warunki:

• Musi być ważne orzeczenie (z pełnym określeniem stopnia niepełnosprawności).
• Część ulg (np. komunikacyjne lokalne) zależy od decyzji samorządu.
• W przypadku ulg podatkowych – osoba musi ponieść wydatek kwalifikowalny i mieć dokumentację (rachunki, faktury).
• W dofinansowaniu PFRON – często konieczne spełnienie kryteriów dochodowych, lub dodatkowych schorzeń, by uzyskać wyższe stawki.
• Świadczenia z pomocy społecznej zależą od kryteriów dochodowych (np. zasiłek stały).
• Nie wszystkie przywileje przysługują każdemu – na przykład zasiłek pielęgnacyjny może być przyznany tylko przy spełnieniu wieku, stanu zdrowia, warunków orzeczenia.